Ses Uyaran Tipleri ve ABR Kayıtları

İşitsel uyarılmış potansiyellerin elde edilmesinde kullanılan ses uyaranları, frekans bantlarına göre üç ana sınıfa ayrılabilir:

1. Tüm frekans bantlarını içeren klik uyarılar

2. Dar bir frekans bandını içeren Tone Burst uyarılar

3. Özel şartlar için yaratılmış uyarılar

ABR (Auditory Brainstem Response) dalgaları elde etmede kullanılan başlıca ses uyaranları Klik ve Tone Burst uyarılardır.

Klik Uyarı

Klik Uyarı Nedir?

• Klik uyarı, ABR kayıtlarını elde etmede en tercih edilen uyarı tipidir.

• Tüm frekans bantlarını içeren, 1 ms’den kısa ve çok kısa süreli uyarılardır.

• Kokleayı tüm frekans bantlarında uyarması beklenirken, uyarının amplitüdü, ses üretecinin elektroakustik özellikleri, dış kulak yolu (DKY) ve orta kulağın ses iletim özelliği, kokleanın bütünlüğü gibi nedenlerden dolayı daha çok 2-4 KHz bölgesini etkilemektedir.

• Özellikle işitme eşiğinin saptanmasında kullanılırlar.

• Elektrik pulsunun süresi 100-200 mikrosaniye arasında değişir ve uyaranın amplitudu dB olarak ölçülür.

Klik Uyarı Tipleri

1. Rarefaction Klik: Negatif bir elektrik sinyal kullanıldığında, ses üreten cihazın diyaframı kulak zarından uzaklaşır ve bunun sonucunda DKY ve orta kulakta negatif basınç dalgaları oluşur. Bu, kulak zarının DKY’na doğru hareketini sağlar ve kokleayı etkiler.

2. Condensation Klik: Pozitif bir elektrik sinyal kullanıldığında, ses üreten cihazın diyaframı kulak zarına yaklaşır ve bunun sonucunda DKY ve orta kulakta pozitif basınç dalgaları oluşur. Bu, kulak zarının orta kulağa doğru hareketini sağlar ve kokleayı etkiler.

3. Alternating Klik: Uyarıya bağlı artefaktların giderilmesi amacıyla, rarefaction ve condensation kliklerin ardarda uygulanmasıyla oluşturulur. Bu yöntem, uyarıya bağlı artefaktların yok edilmesi amacıyla kullanılır. Normal işiten kulaklarda bu üç uyarıyla birbirine çok benzer cevaplar elde edilirken, ileri derece işitme kayıplarında farklı cevaplar elde edilebilir.

ABR Kayıtlarında Klik Uyarının Önemi ABR kayıtları sırasında kullanılan klik tipi, elde edilen cevabın şekli ve latansını etkilediğinden, kayıt sırasında hangi tip kliğin kullanıldığının bilinmesi çok önemlidir.

Tone-Burst Uyarı

Tone-Burst Uyarı Nedir?

• Tone-burst uyarılar, frekansa spesifik ABR kayıtları yapabilmek için kullanılan kısa süreli tonal uyarılardır.

• Tone-burst uyarılar, belirli bir frekanstan oluşur ve her amplitüdde enerjisini koruyarak kokleanın sadece istenen frekans bölgesini uyarır.

• Tone-burst uyarının süresi ve frekansının kesinliği arasında iyi bir denge olmalıdır.

• Kısa süreli bir uyarıda, uyaranın frekansı dışındaki frekansta da koklear uyarma olabilir, bu durum frekans saçılması veya frekans sızması olarak bilinir.

Tone-Burst Zarfları Tone-burst uyarılar, değişik zarflar kullanılarak frekansa daha spesifik hale getirilebilirler. En uygun zarflar, uyarının frekansını sabit tutan ve istenmeyen frekansları ortadan kaldıran zarflardır. Çeşitli zarf tipleri içinde Blackman ve Cosine Cube zarfları en uygun olanlardır.

Chirp Uyarı

Chirp Uyarı Nedir?

• Chirp sinyali, kokleanın senkronize biçimde uyarılmasını sağlamak üzere tasarlanmış bir uyaran türüdür.

• Dau ve arkadaşları tarafından tanımlanan bu sinyal, içerdigi frekansların zamansal dağılımının baziler membranın tamamını harekete geçirerek kokleanın senkronize uyarılmasını sağlar.

• Chirp sinyali, klik uyaranın içerdiği alçak frekanslı bileşenlerin yüksek frekanslılara göre yaklaşık 10 ms gecikmeyle karakteristik bölgelerine ulaşması sorununu ortadan kaldırır.

Chirp Sinyali ve ABR Kayıtları Chirp sinyali ile yapılan ilk çalışmada, chirp ve klik sinyalleri ile kaydedilen ABR dalgaları, ABR için klinikte en çok incelenen dalga olan V. dalganın genliği yönünden karşılaştırılmıştır.

Çalışmada, 40, 30 ve 20 dB SL şiddetlerinde yapılan ölçümlerde, 40-20 dB SL seviyelerinde chirp ile elde edilen V. Dalgaların genliğinin klik uyaranla kaydedilenlere göre anlamlı olarak büyük olduğu görülmüştür.

60 ve 50 dB SL şiddet seviyelerinde chirp ile elde edilen V. Dalga genliğinin klik ile elde edilenlere göre daha büyük olduğu, ancak bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bildirilmiştir.

ABR kayıtlarında kullanılan ses uyaranları, işitsel sistemin farklı bölümlerini değerlendirmek için çeşitli avantajlar sunar. Klik, tone-burst ve chirp uyarılarının her biri, spesifik kullanım amaçları ve avantajları ile işitsel değerlendirmelerde önemli bir rol oynamaktadır. Bu uyaranların doğru seçimi ve kullanımı, ABR testlerinin güvenilirliğini ve doğruluğunu artırır.