Pediatrik Grupta İşitme Değerlendirmesi ve Erken Müdahale: Bebek ve Çocuklarda Dil ve Konuşma Gelişimi

Pediatrik odyoloji, işitme kaybı şüphesi olan, konuşmada gecikme veya konuşma bozukluğu yaşayan bebek ve çocuklar için özel bir uzmanlık alanıdır. Bu hasta grubuyla çalışan uzmanların deneyimi ve tecrübesi, çocukların yaşamlarının şekillenmesinde önemli bir rol oynar.

İşitme değerlendirmesi, çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine uygun objektif ve subjektif testler kullanılarak yapılır. Pediatrik odyoloji uzmanlarının, test yöntemlerinin avantaj ve dezavantajlarını iyi bilmeleri ve çocuğun gelişim evrelerini tanımaları, sonuçların doğru yorumlanması açısından kritik öneme sahiptir.

Yenidoğan İşitme Taraması ve Erken Müdahale

Yenidoğan işitme tarama programları, işitme kaybının erken tespit edilmesini sağlar. Bu sayede:

• Pediatrik odyolojik değerlendirmeler daha erken yaşlarda başlar.

• Bebeklik dönemi işitme kaybı tanı yaşı düşer.

• Erken rehabilitasyon şansı artar.

Erken dönemde rehabilite edilen çocuklar, okul çağına geldiklerinde normal işiten yaşıtlarıyla benzer işitme, dil ve konuşma gelişimine sahip olabilirler. Bu nedenle, bebek ve çocuklarda zaman çok değerlidir. Konuşma ve dil kazanımı, yaşantı yoluyla öğrenilen dinamik bir süreçtir ve özellikle yaşamın ilk üç yılı, beyin plastisitesi açısından kritik öneme sahiptir.

Beyin, deneyim ve tecrübelerle yeni bilgiyi en hızlı bu dönemde öğrenir. Zamanında rehabilite edilmeyen işitme sistemi nedeniyle beynin dil ve konuşma özelliklerini öğrenmesi zorlaşır. İşitme cihazı ya da koklear implant sonrası sesi duyabilse bile, işitsel uyaranın beyindeki işitme merkezlerini aktive etmediği, bunun yerine farklı beyin bölgelerinde aktivasyon gözlendiği ortaya konmuştur. Yedi yaşından sonra ise, normal işitenlerin dil ve konuşma özelliklerini yakalaması mümkün değildir.

İşitme Değerlendirmesi ve Test Yöntemleri

Çocuklarda dikkat süresi kısadır ve işbirliği sağlamak zordur. Bu nedenle:

• Testlerin mümkün olduğunca hızlı, güvenilir ve amaca uygun yapılması

• Sonuçların deneyimli odyoloji uzmanları tarafından çocuğun yaşına uygun tüm test bataryası üzerinden değerlendirilmesi, test sonuç ve sürecini olumlu etkiler.

Bebek ve çocuklarda işitme değerlendirmesinde amaç:

• Çocuğun işitme durumunu (işitme kaybı ya da normal işitme) ortaya koymak

• Orta kulağı değerlendirmek

• Konuşma bataryası kullanılarak işitsel fonksiyonu test etmek

• Çocuğun işitsel davranışlarını gözlemlemek ve yorumlamak

İşitme değerlendirmesinde "cross-check" ilkesi kullanılmalıdır. Bu ilke, 'hiçbir odyolojik test sonucu bağımsız başka bir test sonucu ile doğrulanmadan geçerli değildir' temeline dayanır (Jerger ve Hayes, 1976).

"Cross-check" ilkesi; çocuğun yaşına ve genel gelişimine uygun davranışsal ve elektrofizyolojik test yöntemlerinin birlikte ve doğrulamalı olarak kullanılmasıyla çocuğun işitsel fonksiyonunun belirlenmesini amaçlar. Odyolojik testlerin bir batarya içerisinde kullanılması, uzmanın tek bir test ile sonuca gitmesini engellediği gibi, ek problemlerin ortaya konmasına da yardımcı olur.

Çocuklarda İşitme Kaybının Tespiti

İşitme kaybının tespit edilmesinde:

• Öykü alma

• Davranış testleri

• Elektrofizyolojik testler

Yaş ve gelişim özellikleri, test bataryasının kullanım sırasını belirleyen en önemli faktörlerdir. Yaşla birlikte işitsel uyarana verilen cevaplarda ve eşik şiddet seviyelerinde değişimler olur. Özellikle bebek hastalarda, gelişim ve davranış değişim dönemleri test yorumlamasında önem taşır.

Gelişim dönemleri hakkında bilgi sahibi olmadan yapılan ve yorumlanan odyolojik değerlendirmelerde; işitme kaybı olmadığı halde işitme kaybı tanısı konulması, ailenin yanlış bilgilendirilmesi ve hatta çocuğun gereksiz ve zarar verici şekilde işitme cihazına yönlendirilmesi söz konusu olabilir. Bu durum, özellikle prematür, gelişim geriliği ve ek problemi olan çocuklarda daha dikkatli olmayı gerektirir.

Detaylı Öykü Alımı ve Değerlendirme

Çocuk hastalarda işitmenin değerlendirmesi, öykü alınması ile başlar. Detaylı öykü alımı sonrasında klinisyen:

• Çocuğun gelişim özellikleri

• İşitme becerileri

• Değerlendirme sırasında test bataryasında kullanılacak testler

• Testlerin uygulama sıraları ve uygulama yöntemleri açısından önemli bilgiler elde eder.

Öykü alımında dikkate alınması gerekenler:

• Başvuru nedeni

• Problemin fark edilme zamanı

• Söz konusu problemle ilgili olarak daha önce neler yapıldığı

• Aile hikayesi

• Ek problem varlığı

Öykü türleri:

• Prenatal öykü: Annenin hamilelik öyküsü

• Perinatal öykü: Doğum öyküsü

• Postnatal öykü: Hastalık öyküsü, gelişim öyküsü, işitme/dil ve konuşma öyküsü, genel davranış öyküsü

  
  

Davranış Test Yöntemleri ve Değerlendirme

Davranış test yöntemleri:

• Çocuklarda işitsel fonksiyonun tanısal değerlendirmesinde kullanılır.

• Evrenseldir. Motor/mental gelişim ve yaş, kullanılan test yöntemlerinin farklılaşmasına neden olur ancak ulaşılan sonuç aynıdır.

Davranış test yöntemlerinin uygulanmasında, çocuğun yaşı ve gelişim özellikleri dikkate alınır. Uygulanan testlerin sonuçları, çocuğun işitme fonksiyonunu ortaya koymada ve uygun rehabilitasyon yöntemlerinin belirlenmesinde büyük önem taşır.

Pediatrik Odyolojinin Önemi: Bebek ve Çocuklarda İşitme Değerlendirmesi ve Erken Müdahale

Pediatrik odyoloji, bebek ve çocuklarda işitme değerlendirmesi ve işitme kaybının tespitinde kritik bir rol oynar. Yenidoğan işitme taramaları ve erken müdahale, çocukların normal işiten yaşıtlarıyla benzer dil ve konuşma gelişimine sahip olmalarını sağlar. Detaylı öykü alımı, uygun test yöntemlerinin seçimi ve sonuçların doğru yorumlanması, çocukların yaşam kalitesini artırmada hayati öneme sahiptir.