Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV)

Tanım ve Temel Özellikler

BPPV, periferik bir vestibüler hastalıktır ve genellikle iyileşebilen bir durumdur. Baş dönmesi, başın belirli pozisyonlarına geldiğinde ani ve şiddetli olarak ortaya çıkar. Hastalar, özellikle eğilip kalktıklarında veya yatakta sağdan sola döndüklerinde başlayan kısa süreli baş dönmesi atakları yaşarlar.

Patofizyoloji

• BPPV'nin temel patofizyolojisi, iç kulağın utrikul kısmında bulunan kalsiyum karbonat kristallerinin (otokonyalar) semisirküler kanallara düşmesidir.

• Otokonyaların düştüğü semisirküler kanal, başın o düzlemindeki hareketlerle ilişkili vertigo semptomlarına neden olur.

• Kupulanın hareket yönü, başın hareketine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

  
  

Semisirküler Kanallar ve Hareket

Semisirküler kanallarda:

• Ampullopedal hareket, lateral kanalda eksitasyona yol açar.

• Ampullofugal hareket ise anterior ve posterior kanallarda eksitasyon oluşturur.

Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo'nun (BPPV) patofizyolojisi, utriküler makuladan ayrılan kalsiyum karbonat kristalleri (otokonyalar) ile semisirküler kanallar arasındaki ilişkiden kaynaklanır. Bu süreçte, otokonyaların semisirküler kanallara düşmesi ve burada hareket etmesi, baş dönmesi semptomlarını tetikler.

Patofizyoloji

• Kanalitiyazis Teorisi: Kanalitiyazis teorisine göre, otokonyalar semisirküler kanallarda serbestçe dolaşır. Başın hareketi, yer çekiminin etkisiyle otokonyaların hareket etmesine neden olur. Bu hareket, endolenf basıncını değiştirir ve kanalın ampullopedal (içe doğru) veya ampullofugal (dışa doğru) defleksiyonuna yol açar. Tutulan semisirküler kanalın kupulasındaki uyarıma bağlı olarak farklı nistagmus türleri oluşabilir.

• Kupulolitiyazis Teorisi: Kupulolitiyazis teorisine göre, utriküler makuladan kaynaklanan otokonyalar semisirküler kanalın kupulasına yapışarak burada biriken kalsiyum kristallerinin özgül ağırlığını değiştirir. Bu durum, kupulanın yer çekimi etkisine girmesine ve baş hareketi sonucunda kupulanın defleksiyonuna yol açar. Otokonyalar, kupulanın orijinal pozisyonuna geri dönemeyebilir, bu da vertigo semptomlarının ortaya çıkmasına neden olur.

• Farklı BPPV Tipleri: Kanalitiyazis ve kupulolitiyazis teorileri, farklı BPPV tiplerine yol açabilir. Örneğin, kupulolitiyazis teorisi genellikle latent periyodu (baş-gövde pozisyonu değişikliği ile nistagmus oluşana kadar geçen süre) olmayan nistagmus türleriyle ilişkilendirilir.

  
  

BPPV Vakalarının Dağılımı

• Posterior BPPV: BPPV vakalarının %85-90'ını oluşturur. Bu durum, baş hareketleri ile ilişkili olarak posterior semisirküler kanalların etkilendiğini gösterir.

• Horizontal BPPV: BPPV vakalarının %5-15'ini kapsar. Yatay semisirküler kanalların etkilendiği durumları ifade eder.

• Anterior BPPV: BPPV vakalarının %5'ini oluşturur. Anterior semisirküler kanalların nadiren etkilendiği bir durumdur.

Etiyoloji

• BPPV vakalarının %50'sinde neden belirlenemez ve idiopatik olarak adlandırılır.

• Normal koşullarda, otokonyaların yerlerinden çıktığı, absorbe edildiği veya sürekli yenilendiği düşünülür.

• Kişilerin uyuduğu pozisyon (sağ veya sol taraf), BPPV gelişiminde bir risk faktörü olabilir.

• BPPV insidansının yaşla birlikte arttığı gözlemlenmiştir, genellikle ileri yaşlarda daha sık görülür.

• BPPV çocuklarda nadir görülür.

Risk Faktörleri

BPPV gelişiminde risk faktörleri şunlardır:

• Otitis media (orta kulak enfeksiyonu)

• Polisitemi gibi kan hastalıkları

• Hipertansiyon (yüksek kan basıncı)

• Hiperlipidemi (yüksek kan lipid seviyeleri)

• Dental cerrahiler (diş cerrahisi işlemleri)

• Ani işitme kaybı

• Uyku bozuklukları

• Osteoporoz (kemik erimesi)

• D vitamini eksikliği

• İleri yaş

Anterior BPPV'nin Nadir Görülme Nedenleri

Anterior BPPV'nin nadir görülmesinin nedenleri şunlardır:

• Günlük aktiviteler sırasında anterior semisirküler kanalın yüksek konumu, otokonyaların bu bölgeye ulaşmasını engelleyebilir.

• Sırtüstü yatar pozisyonda otokonyaların anterior kanalı kolayca terk edebilmesi, bu tür BPPV vakalarının nadir olmasına katkıda bulunabilir.

[VestibuloCochlear (Vestibüler & Koklear), İşitme & Denge Bilimi'ne Hizmet Eden Topluluk için Oluşturulmuş, Deneyimsel ve Sonuçsal Bir Projedir.] [Odyometri & Odyoloji Camiası için Özgün Notları, Tasarımları & Derleme Makaleleri İçerir.]