BPPV Tanısında Kullanılan Manevraların Adım Adım Uygulanışı ve Değerlendirilmesi

1. Posterior/Anterior Kanal BPPV Tanısında Dix-Hallpike Manevrası

Dix-Hallpike manevrası, BPPV tanısında en yaygın ve en güvenilir testlerden biridir. Özellikle posterior ve anterior kanal BPPV için altın standart kabul edilen bu test, semisirküler kanallarda otolitlerin varlığını tespit etmeye yöneliktir.

• Hazırlık:

  • Hasta, düz bir zeminde veya muayene masasında oturur pozisyona getirilir.

  • Baş, test edilecek kulağın tarafına 45° döndürülür ve yaklaşık 30° ekstansiyona getirilir. Bu, posterior semisirküler kanaldaki otolitlerin hareketini teşvik eder.

• Uygulama:

  • Hastanın başı bu pozisyonda tutulurken, hızla sırtüstü yatırılır. Bu hareket, yer değiştiren otolitlerin nistagmusu tetiklemesini sağlar.

  • Hasta bu pozisyonda en az 20-30 saniye bekletilir. Bu süre zarfında nistagmus ve vertigo belirtileri izlenir.

• Değerlendirme:

  • Eğer hastada geotropik rotatuar nistagmus gözlemlenirse, bu durum test edilen kulağın posterior BPPV olduğunu gösterir. Bu tür nistagmus, otolitlerin posterior semisirküler kanalda serbestçe hareket ettiğini işaret eder.

  • Ageotropik rotatuar nistagmus gözlemlenmesi durumunda, anterior kanalın etkilenmiş olabileceği düşünülür. Bu, anterior BPPV tanısını destekler.

  • Latent periyodun varlığı (nistagmusun başlaması için geçen süre), kanalolitiyazisi işaret ederken, yokluğu kupulolitiyazis tanısını düşündürür. Testin tekrarlanması durumunda nistagmusun şiddetinde azalma, otolitlerin hareketinden kaynaklanan yorgunlukla ilişkilidir.

2. Side Lying Testi (Yan Yatma Manevrası)

Dix-Hallpike manevrasının uygulanamadığı veya hasta için uygun olmadığı durumlarda, side lying testi bir alternatif olarak kullanılır. Bu manevra, özellikle hastanın mobilite kısıtlılığı olduğu durumlarda tercih edilir.

• Hazırlık:

  • Hasta oturur pozisyonda başlar. Baş, test edilecek kulağın karşısına 45° döndürülür. Bu, otolitlerin yer değişimini sağlamak için önemlidir.

• Uygulama:

  • Hasta, test edilecek kulağın tarafına doğru yan yatırılır. Bu pozisyonda hastanın başı nötr pozisyonda tutulur.

  • Bu pozisyonda, vertigo belirtileri ve nistagmus izlenir. Baş tekrar nötr pozisyona getirilir ve aynı işlem diğer kulak için tekrarlanır.

• Değerlendirme:

  • Hastada oluşan vertigo ve nistagmusun tipi, BPPV tanısını destekleyici bilgiler sunar. Özellikle nistagmusun yönü ve şiddeti, etkilenen kanalın belirlenmesinde önemlidir.

3. Anterior Kanal BPPV için Deep Head Hanging Testi

Anterior kanal BPPV tanısında kullanılan bu manevra, başın geriye doğru sarkıtılmasıyla otolitlerin hareketini teşvik eder. Bu test, anterior kanalın otolitlerinin yer değiştirmesini sağlamak amacıyla uygulanır.

• Hazırlık:

  • Hasta, muayene masasına oturtulur ve başı nötr pozisyonda tutulur. Baş orta hatta duracak şekilde konumlandırılır.

• Uygulama:

  • Hasta bu pozisyonda iken, başı yaklaşık 30° geriye sarkıtılarak hızla sırtüstü yatırılır. Bu hareket, otolitlerin yer değiştirmesine neden olur.

  • Hasta bu pozisyonda yaklaşık 2-3 dakika bekletilir ve bu süre zarfında nistagmus ve vertigo belirtileri izlenir.

• Değerlendirme:

  • Eğer hastada downbeat karakterde nistagmus gözlemlenirse, bu anterior kanal BPPV tanısını doğrular. Bu tür nistagmus, otolitlerin anterior kanalda yer değiştirmesini gösterir.

4. Horizontal Kanal BPPV için Supine Roll Manevrası

Bu manevra, horizontal kanal BPPV tanısında kullanılır ve otolitlerin her iki kulaktaki hareketini test eder. Hastanın başının farklı yönlere çevrilmesiyle nistagmusun ve vertigonun tetiklenmesi amaçlanır.

• Hazırlık:

  • Hasta, sırtüstü pozisyona getirilir ve başı 30° fleksiyona getirilir. Bu, horizontal kanalların değerlendirilmesi için uygun bir pozisyondur.

• Uygulama:

  • Hastanın başı, önce sağa doğru hızlıca 90° döndürülür. Bu hareket sırasında nistagmus ve vertigo belirtileri izlenir.

  • Ardından, baş yavaşça nötr pozisyona getirilir ve daha sonra sola doğru 90° döndürülerek aynı işlemler tekrarlanır.

• Değerlendirme:

  • Her iki yönde de nistagmus ve vertigo gözlemlenmesi, horizontal kanal BPPV tanısını destekler. Nistagmusun hızlı fazının yönü ve şiddeti, etkilenen kanalın belirlenmesine yardımcı olur. Geotropik cevap (sağa çevirince sağa, sola çevirince sola nistagmus) horizontal kanal kanalolitiyazisini gösterirken, ageotropik cevap (sağa çevirince sola, sola çevirince sağa nistagmus) kupulolitiyaziyi işaret eder.

5. Bow and Lean Testi

Bu test, horizontal kanal BPPV'nin daha hassas bir şekilde belirlenmesini sağlar. Başın öne ve arkaya eğilmesiyle nistagmusun yönü ve şiddeti değerlendirilir.

• Hazırlık:

  • Hasta, başı nötr pozisyonda olacak şekilde oturur pozisyonda bulunur.

• Uygulama:

  • Baş öne doğru eğilir (Bow) ve geotropik H-BPPV’de nistagmusun etkilenen kulak yönünde olması beklenir. Ageotropik H-BPPV’de ise nistagmusun etkilenmeyen kulak yönünde olması beklenir.

  • Ardından baş geriye doğru eğilir (Lean) ve geotropik H-BPPV’de nistagmusun etkilenmeyen kulak yönüne dönmesi, ageotropik H-BPPV’de ise nistagmusun etkilenen kulak yönüne dönmesi beklenir.

• Değerlendirme:

  • Bow and Lean testi, horizontal kanalın hangi tarafının etkilendiğini belirlemek için kullanılır. Nistagmusun yönü ve şiddeti, tanının doğrulanmasında kritik bir rol oynar.