Videonistagmografi (VNG)

Kızıl ötesi ışınlar ve duyarlı alıcılar ile hareketin doğru şekilde tespitini sağlar. Nistagmus karakterinin tam ve doğru bir şekilde yorumlanabilmesine olanak tanır. Göz hareketleri ile dalga paternlerinin kıyaslanması açısından önemli bir testtir.

Avantajları Nelerdir?

• Elektrot kullanılmaz.

• Biyolojik gürültü ve elektrot iletim problemlerinden kaynaklı artefaktlar (istenmeyen sinyaller) görülmez.

• Kalorik test esnasında karanlıkta da gözlerin açılabilmesini sağlar.

• Otolit fonksiyonların monitorizasyonunda, oküler torsiyonun dökümantasyonun elde edilmesini sağlar.

• Göz hareketlerinin kaydının alınmasını sağlar.

• Rotatuar ve vertikal göz hareketlerinin değerlendirilmesini sağlar.

• Başın hareketlerinin yine aynı yoldan kayıt altına alınabilmesini sağlar.

  
  

Dezavantajları Nelerdir?

Gözler kapalı iken kayıt yapma imkanının olmayışı, iris problemleri olan hastaların kayıt yapma imkanının zor ve sınırlı olması sayılabilir.

Videonistagmografi testi, içinde kamera bulunan özel bir gözlük yardımı ile göz hareketlerinin kayıt altına alınması mantığına dayanan bir test yöntemidir.

VNG testinde, elektrot kullanılmaz bu durum işlem hatası olasılığını minimuma indirir. Sık ölçümleme gerekmez. Vertikal göz hareketlerini başarılı bir şekilde kayıt altına alabilir. Unilateral göz hareketlerinin daha kolay tanımlanabilmesi ve taşınabilir ekipmanlarının oluşu ile kullanım sahası geniştir.

Tüm bu avantajlara karşın, maliyeti yüksektir. Test sırasında gözlük takma işlemin temel bir parçasıdır ve bu zorunluluk beraberinde bazı dezavantajları getirmektedir.

VNG Test Öncesi Hazırlıkta Nelere Dikkat Edilmelidir?

1. Merkezi sinir sitemini etkileyebilecek ilaçlar,

2. Vestibülosupresanlar ve alkollü içkiler testten önce yaklaşık 48 saat kesilmelidir.

3. Hasta test öncesi hafif besinler tüketmelidir.

4. Herhangi bir duruma karşın hastanın yanında refakat edecek yakını olmalıdır.

VNG Test Öncesinde Hangi Kontroller Yapılmalıdır?

• Otoskopik muayene ile perforasyon kontrolü, serumen varlığının kontrolü,

• İmmitansmetrik muayene,

• Göz hareketlerinin muayenesi,

• Videogözlük ayarlarının yerleşimi ve uygulaması,

• Mesafe ayarı ve akabinde kalibrasyon ayarı mutlaka yapılmalıdır.

VNG Standart Test Bataryası:

1. Spontan Nistagmus Testi,

   1. Fiksasyon Testi,

2. Gaze Testi,

3. Head Shake Testi,

4. Okülomotor Testler,

   1. Sakkadik Test,

   2. Pursuit Testi,

   3. Optokinetik Test,

5. Pozisyonel Testler,

   1. Statik Pozisyonel Testler,

   2. Dinamik Pozisyonel Testler (Dix-Hallpike),

6. Kalorik Test

1-) Spontan Nistagmus Testi:

Spontan nistagmus, herhangi bir uyarı yokken, patolojinin varlık durumuna göre göz kürelerinde gözlenen; istemsiz, ritmik ve konjuge göz hareketleridir. Yavaş faz hızı, saniyede 5 derecenin üzerindeyse klinik olarak öneme sahiptir. Test sırasında hasta oturur pozisyondadır, tam karanlık test ortamında, gözler açıktır. Fiksasyon ile nistagmusun varlığı gözlenir.

2-) Gaze Testi:

Bu testte amaç, görsel fiksasyonun bozulmasına ya da etkilenmesine neden olan göz hareketlerini kayıt altına almak ve saptamaktır. Normal bakış kontrol yeteneği mevcut olan bireyde, görme alanı içerisinde bulunan objelere olan bakışları sabit olarak fikse edebilir. Gaze sistemindeki anormallik, bakıştaki stabiliteyi bozar. Gaze testinde hasta yine oturur pozisyondadır. Ekrandaki ışık barındaki, sırasıyla; 0 derece (merkez), 20-30 derece sağ ve soldaki ışıklara bakması talimatı verilerek test gerçekleştirilir. Minimum 30 saniye kayıt yapılmalıdır.

• Yönü sabit, horizontal gaze nistagmus, daha çok periferik vestibüler patolojilerde gözlenir.

• Yönü değişken, horizontal gaze nistagmus, beyinsapı ve serebellum patolojilerinde gözlenir.

• Vertikal gaze nistagmus ise yukarı vuruyorsa beyinsapı ve serebellum, aşağı vuruyorsa serebellum ve servikomedüller bileşke lezyonlarında gözlenir.

• Rotatuar gaze nistagmus, beyinsapı ve serebellum patolojilerinde gözlenir.

• Periodik değişken gaze nistagmus, serebellum, beyinsapı veya servikomedüller bileşke patolojilerinde ortaya çıkabilmektedir.

Gaze nistagmusun varlığı patolojik bir durumdur. Çoğunlukla santral patolojilerde rastlanır. Bazı periferik patolojilerde gaze nistagmusa neden olabilir. Horizonral, sabit yönlü ve fikse olabilen nistagmus, periferik vestibüler patolojinin işaretidir.

3-) Head Shake Test:

Bu test ile, nistagmusun valığı, yönü, şiddeti, patoloji türü, lokalizasyonu ve fikse edilebilme gibi kriterleri incelemeye alınabilir.

4-) Okülomotor Testler:

4.a-) Sakkad Test: Bu testte amaç, görme alanı içerisinde yer alan nesnelerin fovea içerisinde sabit tutulup tutulmadığının kontrolüdür. Oksipital korteks, frontal lob, bazal ganglionlar, superior kollikulus, serebellum ve beyinsapı bu mekanizmanın sağlıklı bir şekilde çalışması için görev alır. Latansı yaklaşık 200 ms'dir. 15-20 derecelik açıyla ve 2-3 saniye aralıklarla random olarak kaydedilir.

Sakkad Test/Hız Parametresi: Yavaş sakkad; merkezi sinir sistemini etkileyen ilaç kullanımı, uykusuzluk, yorgunluk, bazal ganglionları tutan rahatsızlıklar, serebellar hastalıklar, göz kaslarına bağlı hastalıklar nedenleri olarak sayılabilir.

Hızlı sakkad ise; kalibrasyonda yapılan hataya bağlı olarak gözlenebilir ayrıca göz hareketlerini kısıtlayan rahatsızlıklarda, hızlı sakkadlara neden olabilir.

Asimetrik sakkad, oküler kas ve sinir rahatsızlıklarına bağlı olarak gözlenebilir.

Sakkad Test/Latans Parametresi: Latansın tanımı; görsel uyaranın verilmesi ile sakkadik hareketin ortaya çıkması arasında geçen zaman farkı olarak ifade edilebilir. Normal olarak kabul edilen latans süresi, 129-255 ms. aralığındadır.

Latansın uzaması; dikkat eksikliği ya da bazal ganglionları etkileyen hastalıklara bağlı olarak gelişebilir. Latansın kısalması ise, hastanın uyaranın zamanını tahmin ederek önceden göz hareketlerini tamamlaması ya da kalibrasyon hatası durumudur.

Asimetrik latans; yani her iki gözde farklı latansların gözlenmesi ancak oksipital lob patolojisi ile mümkündür.

Sakkad Test/Keskinlik Parametresi: Keskinliğin tanımı kabaca, sakkadik hareket ile gözün hedefi doğru bir şekilde yakalama derecesi olarak ifade edilebilir.

Hipermetrik sakkad; sakkadik hareketin, hedeften daha ileri bir noktaya gitmesi durumudur. Serebellar lezyonlar, oküler kas ve sinir bozuklukları nedenleri arasında sayılabilir.

Hipometrik sakkad; sakkadik hareketin hedeften geri kalması durumudur. Serebellar hastalıklar, bazal ganglionu tutan hastalıklar nedenleri arasında yer alabilir.

4.b-) Pursuit Testi: Pursuit hareketin amacı, görme alanı içerisinde yer alan hareketli nesneleri fovea içerisinde sabit tutmaktır. Bu hareketin sağlıklı gerçekleşmesini sağlayan oluşumlar; oksipitoparietal korteks, frontal lob, bazal ganglionlar, superior kollikulus, serebellum ve beyinsapı sayılabilir. Normal bireylerde, saniyede 40 dereceyken, 0.3 frekans değerine sahiptir. İdeal uyarım, saniyede 20-40 derecelik hız ve 0.5 frekans değeridir.

Pursuit testi-kazanç parametresi: Göz hareketlerinin hedef hızına oranı olarak ifade edilebilir. 0.8 ve üzeri değerlere sahip olmalıdır. Kazanç, 0.2-0.8 aralığında ise merkezi sinir sistemini etkileyen ilaç kullanımı ya da merkezi sinir sistemi lezyonu etken olabilir. Kazanç 0.2'nin altında ise, merkezi sinir sistemi lezyonu olabilir.

Pursuit testi-faz parametresi: Faz terimi, hedef ile göz pozisyonu arasındaki zamansal ilişki olarak ifade edilebilir. Normal bireyler, ışığı 0 derecelik faz farkı ile takip edebilir.

4.c-) Optokinetik Test: Testin prensibinde, horizontal ve vertikal olarak sırasıyla her iki yöne hareket eden optokinetik bir uyaranı takip eden hastanın göz hareketlerinin kayıt altına alınması temeline dayanır. Sonuçlar, asimetri/kazanç olarak raporlanır. Sağlıklı bireylerin yanıtları simetriktir. Beyin sapı lezyonlarında asimetri gözlenebilmektedir ancak bu asimetrik durum lateralizasyona neden olacağına dair kesinlik vermemektedir.

Optokinetik asimetri varlığında, şiddetli spontan nistagmus etkisi ve periferik oküler anormallikler dışlanmalıdır. Optokinetik asimetrisi ile gaze nistagmus saptanması durumunda, beyin sapı ya da serebellar patoloji akla gelmelidir. Optokinetik asimetri olmasına rağmen gaze testlerinde nistagmus gözlenmiyorsa serebellar hemisfer patolojisi soru işareti olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Sadece vertikal optokinetik asimetri varsa, beyin orta bölümü ya da pons üst bölümünde bilateral veya orta hat lezyonu gibi patolojiler değerlendirmeye alınmalıdır.

5-) Pozisyonel Testler:

Pozisyonel testlerde amaç, belirli baş pozisyonları ile nistagmusun oluşup oluşmadığının ve mevcut nistagmusta değişiklikğin saptanmasıdır.

Positioning nistagmus, baş ve gövdenin aktif hareketinden dolayı oluşan nistagmus tipidir.

Pozisyonel nistagmus ise, baş veya baş-gövde pozisyon değiştirdikten sonra yeni gelinen pozisyonun yarattığı yerçekimi etkisi ile ortaya çıkan nistagmus tipidir.

Pozisyonel nistagmus baş veya baş-gövde yeni getirilen pozisyonda tutulduğu sürece devam ederken, positioning nistagmusta bu durum bir dakikadan uzun sürmez.

5.a-) Statik Pozisyonel Test:

• Oturur pozisyonda (hasta rahat bir şekilde oturtulmuş ve yüz tam ileri bakacak şekilde),

• Oturur pozisyonda baş sağda ve solda,

• Sırtüstü pozisyonda (baş ve göğüs aynı seviyede olacak şekilde),

• Sırtüstü pozisyonda baş sağ ve solda baş mümkün olduğunca sağa veya sola çevrilerek),

• Baş askıda pozisyonda (hsata sırtüstü yatar pozisyondayken, baş horizontal düzlemin altında kalacak şekilde geriye sarkıtılmış durumda) gerçekleştirilir.

Horizontal Statik Pozisyonel Test:

Hasta önce sırtüstü yatırılır ve nistagmus aranır. Ardından sırtüstü yatar pozisyonda baş yavaş bir şekilde sağa çevrilir ve yine nistagmus aranır. Daha sonra baş yavaşça sola çevrilir tekrar nistagmus aranır.

Horizontal nistagmusta, yön altta kalan kulağa doğru vuruyorsa "geotropik" ters yöne vuruyorsa "ageotropik" nistagmus olarak isimlendirilir.

Patolojik Pozisyonel Nistagmus Özellikleri:

• Aynı pozisyon içerisinde nistagmusun yönünün değişmesi,

• Pozisyonların çoğunda saniyede 3 dereceden büyük nistagmus varlığı,

• Tek pozisyonda saniyede 6 dereceden büyük nistagmusun varlığı gibi durumlar sayılabilir.

5.b-) Dinamik Pozisyonel Test: BPPV'nin teşhisi amacıyla yapılır. Posterior semisirküler kanal BPPV'sini test etmek için, Dix-Hallpike testi, horizontal semisirküler kanal BPPV'sini test etmek için, roll testi uygulanır.

Dix-Hallpike Testi:

• Nistagmus, baş, patolojinin olduğu tarafa sarkıtıldığında ortaya çıkar.

• Vertigo, bulantı ve kusma eşlik edebilir.

• Rotasyonel ya da torsiyonel nistagmus sıklıkla gözlenir.

• Yaklaşık 1 dakika sonra şiddeti giderek azalır veya kaybolur.

• Hasta oturur pozisyona getirildiğinde nistagmus yön değiştirir.

• Tekrarlayan hareketlerde nistagmusun şiddeti giderek azalır.

Roll Testi:

• Her iki tarafa doğru baş çevrildiğinde, horizontal, geotropik ve ageotropik nistagmus görülür.

• Latansı P-SSK BPPV'sinde görülen nistagmusa kıyasla daha kısadır.

• Patoloji tarafı nistagmus yönü ve şiddetine göre belirlenir.

6-) Kalorik Testler: Her iki dış kulak yolunu, 30 derece gibi vücut ısısından daha soğuk veya 44 derece gibi daha sıcak bir uyaranla uyararak, lateral semisirküler kanal içerisindeki endolenf ısısının ve özgül ağırlığının değiştiilmesi sonucu olarak endolenf akımının oluşturulması prensibine dayanmaktadır.

Soğuk uyaran verildiğinde, endolenf ısısı düşer, özgül ağırlığı artar, yerçekimi etkisiyle aşağı doğru ampullofugal hareket gerçekleştirir.

Sıcak uyaran verildiğinde, endolenf ısısı artar, özgül ağırlığı azalır ve yukarı doğru ampullopedal hareket gerçekleşir.

Oluşturulan endolenf akımı ile kupulada hareket, istirahat potansiyelini de değiştirerek nistagmusa neden olur.

** Sıcak uyaranla yapıldığında hızlı komponent aynı tarafa, soğuk uyaranla yapıldığında ise karşı tarafa çakan nistagmus oluşur.

** Testler arası süre en az 5 dakika olmalıdır.

[VestibuloCochlear (Vestibüler & Koklear), İşitme & Denge Bilimi'ne Hizmet Eden Topluluk için Oluşturulmuş, Deneyimsel ve Sonuçsal Bir Projedir.] [Odyometri & Odyoloji Camiası için Özgün Notları, Tasarımları & Derleme Makaleleri İçerir.]